نشست تهران در برابر نشست واشنگتن؟

نخستین نشست دبیران و مشاوران امنیت ملی کشورهای منطقه روز چهارشنبه چهارم میزان با حضور حمدالله محب؛ مشاور امنیت ملی رئیس جمهوری افغانستان و همتایان ایرانی، روس، چینی و هندی او در تهران برگزار می‌شود.

این نشست یک روزه تحت عنوان «گفتگوی امنیتی منطقه‌ای» برگزار خواهد شد.

در این نشست، راه‌های مبارزه با تروریزم و افراطی‌گری و تهدیدات جدید تروریستی در منطقه غرب آسیا مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

تصمیم برای برگزاری این نشست، در جریان نهمین اجلاس امنیتی سوچی در ماه ثور سال جاری در روسیه گرفته شد.

علی شمخانی؛ دبیر شورای امنیت ملی ایران در حاشیه نشست امنیتی سوچی، به حنیف اتمر، گفته بود: حامیان گروه های تروریستی شکست خورده در سوریه به دنبال ناامن کردن افغانستان و انتقال بقایای این تروریست ها به این کشور هستند و همکاری مشترک ایران، افغانستان، پاکستان، چین و روسیه می تواند از طریق تجمیع و تبادل ظرفیت های پنج کشور، زمینه های توقف برنامه های بی ثبات کننده برخی کشورهای غربی و همپیمان های منطقه ای آنها را فراهم کند.

در این شکی نیست که موضوع محوری نشست امنیتی تهران، ظهور داعش در افغانستان و گسترش نگران‌ کننده و هشدارآمیز فعالیت های آن از یکسو و انفعال پرسش برانگیز دولت مرکزی و گمانه زنی ها در خصوص حمایت ضمنی ناتو و امریکا از این پروژه خواهد بود.

روسیه، چین، هند و ایران در این زمینه نگرانی های مشترک و مشابهی دارند. سه کشور روسیه، چین و ایران، داعش در افغانستان را خطری برای ثبات و امنیت ملی خود ارزیابی می کنند و به دلیل وجود مانعی به نام ناتو و امریکا در افغانستان، سعی می کنند از مسیر رایزنی هایی از این نوع، راهی برای مبارزه و مهار این پروژه ضد امنیتی منطقه ای پیدا کنند.

هند نیز نگران آن است که داعش در افغانستان به دلیل ترکیب بیش از ۷۰ درصدی نیروهای آن از جنگجویان منسوب به طالبان پاکستان، به ابزار تازه پاکستان برای پیشبرد جنگ نیابتی خود علیه اهداف و منافع دهلی نو در افغانستان، تبدیل شود.

از سوی دیگر، ثبات و امنیت افغانستان برای هند نیز همانند ایران و چین، به دلیل پروژه های توسعه ای و برنامه های اقتصادی پرسود و بلندمدت آن از اهمیت به سزایی برخوردار است و گسترش خطر تروریزم در افغانستان، چیزی نیست که به تحقق این مأمول، کمک کند و آنها ناگزیر اند با راه اندازی رایزنی های امنیتی در سطح منطقه، راهکارهایی را برای مبارزه با این خطرات و تهدیدها جستجو کنند.

با این حال، برای ایران که مبتکر و میزبان این نشست محسوب می شود، یک نگرانی جدی تر دیگر نیز در کنار نگرانی های یادشده وجود دارد و آن خطر تبدیل افغانستان به محور فعالیت های ضد ایرانی ناتوی غربی و عربی است.

ایران نگران تقویت روابط امنیتی کابل با کشورهای عربی است؛ چیزی که هم اکنون در چارچوب نشست های چهارجانبه مشاوران امنیت ملی افغانستان، عربستان سعودی، امارات متحده عربی و امریکا دنبال می شود.

اگرچه افغانستان، تلاش کرده است مستقیما با سیاست های ضد ایرانی اعراب و امریکا همراهی نکند؛ اما در کنار این محور چهارجانبه، یک سه ضلعی دیگر با حضور امریکا و دو کشور عربی، علیه ایران تشکیل شده است؛ بنابراین، هر تصمیمی که از سوی این مجموعه در رابطه با ایران، اتخاذ شود، بی تردید یکی از مسیرهای اجرایی آن، افغانستان خواهد بود.

عربستان و امارات، دو کشور ثروتمند عربی هستند که به نیابت از امریکا و اسراییل، رهبری جریان مهار ایران در خاور میانه را بر عهده دارند. این دو کشور، در متن و محور جنگ یمن قرار دارند که حوثی های مورد حمایت ایران را هدف گرفته است. آنها همچنین از گروه های ستیزه جوی ضد ایرانی در خاور میانه، قویا حمایت می کنند و به نظر می رسد ناتوی عربی مورد نظر امریکا و اسراییل نیز با پول و امکانات همین دو کشور به علاوه چند متحد دیگر آنها در جهان عرب علیه ایران، شکل خواهد گرفت.

با توجه به این مسایل و با در نظر داشت تندتر شدن جریان تنش های فرقه ای و جنگ مستقیم داعش علیه شیعیان افغانستان، ایران به شدت نگران پیامدهای آینده رایزنی های مشترک محور امنیتی غربی و عربی برای منافع خود در افغانستان و به تبع آن، خطر آسیب پذیری بیشتر امنیت ملی خود است.

تهران تلاش می کند کابل را وادار به ارائه تضمین هایی قوی و مطمئن در خصوص عدم استفاده از خاک آن کشور بر علیه ایران کند. این به ویژه در شرایطی که دولت حاکم بر واشنگتن، آشکارا در مسیر تغییر رژیم در ایران، گام برمی دارد و اخیرا رودی جولیانی؛ وکیل ترامپ، رسما نقشه دولت او برای ایران را بیان کرد و نوشت: به‌زودی زنی قهرمان به نام مریم رجوی، مجاهدین خلق را جایگزین حکومت قاتل ایران خواهد کرد، از اهمیت مضاعفی برخوردار می شود.

با این حال، باید منتظر ماند و دید که آیا محور امنیتی تهران می تواند نقشه ها و برنامه های محور امنیتی واشنگتن با حضور اعراب و امریکا و افغانستان را مهار و خنثی کند یا خیر.