فرهنگ‏سازی عمومی و آموزش شهروندان در توسعه تجارت و اقتصاد الكترونيكي با رویکرد افغانستان

این مقاله محصل افغانستانی غلام رضا خرمی در محور اموزش و مهارت های انسانی هشتمین کنفرانس بین المللی تجارت و اقتصاد الکترونیکی و گردشگری الکترونیکی ایران جز سه مقاله برتر پذیرش شده است.

چکیده مقاله

   افغانستان،کشوری است واقع در حد فاصل آسیای میانه ،جنوب غرب أسیا و خاورمیانه ، افغانستان بیش 2 دهه جنگ های داخلی و خارجی را تجربه کرده است و قربانی اصلی تروریسم در منطقه است ، بیشتر زیر ساخت های آموزشی و ارتباطی آن نیز تخریب شده است، اما هم اکنون دارای نظامی مستقل بوده و به دنبال گسترش تجارت و دیجیتلی نمودن تجارت و اقتصاد خود است .

   رشد و توسعه نظام ارتباطی افغانستان علی رغم کوهستانی بودن بسیار سریع بوده است ، اکنون با استفاده از تکنولوژی های مدرن با سرعت زیادی در حال رشد است و بیشتر از ۸۰ % کشور زیر پوشش مخابراتی GSM قرار دارد . در افغانستان بیش از ۳۰ هزار نفر صاحب تلفن هستند و ۸۰ برابر این آمار نیز صاحب تلفن های مبایل می باشد و بیشتر پرداخت های مردم نیز از طریق تلفن همراه صورت می گیرد ،خدمت جدیدی که در افغانستان به وقوع پیوسته است ،خدمت پرداخت الکترونیکی مردم از طریق موبایل است که در مقاله حاضر به آن پرداخته شده است که به دلیل وجود امنیت و اعتماد مردم به آن موج وسیعی از مردم را به خود جذب کرد است، بیش از 2400000 میلیون نفر در افغانستان کاربراینترنت هستند. همچنین افغانستان از دو سال بدینسو روی پروژه فیبر نوری کار می‌کند ، با تکمیل شدن این پروژه افغانستان به خطوط جهانی فیبر نوری وصل خواهد شد. افغانستان در عرصه مخابرات پیشرفت های چشم گیری نموده که فعالیت ۶ شرکت مخابراتی خصوصی و دولتی این موضوع را تائید می‌کند .

   در این مقاله سعی بر آن است ، باتوجه به اهمیت فرهنگ سازی و آموزش همگان در افغانستان و بیرون رفت از بحران بی سوادی و مبدل شدن به کشوری نوآور در منطقه که دولت نیز به آن تاکید بسیار دارد ، همراه با بهبودی کیفیت زندگی و پیشرفت های آموزشی ، به بحث های پیرامون آموزش و فرهنگ سازی برای توسعه تجارت و اقتصاد الکترونیکی افغانستان پرداخته می شود.

کلمات کلیدی : فرهنگ سازی و آموزش شهروندان، تجارت و اقتصاد الکترونیکی، جمهوری اسلامی افغانستان

مقدمه

   امروزه حضور در بازارهاي جهاني به کمک شيوه‌هاي موفق و كارآمد كه خود نمايي از توانمندي اقتصادي كشورها را به تصوير مي‌كشد، از جمله ضرورتهاي تطبيق با نظام بين‌المللي كنوني به لحاظ پيشرفت هاي حاصله در عرصه‌هاي اقتصادي و صنعتي آن است. بي‌شك، بهره‌گيري از فن‌آوري اطلاعات يكي از حلقه‌هاي لازم براي افزايش كارايي تجاري در اقتصاد ملي است.

   اما تحصيل چنين فرآيندي مستلزم تدابير و ابتكاراتي پويا در جهت اصلاح ساختار و حذف موانع محيطي است. در جهت مرتفع نمودن موانع مزبور، از جمله راه‌كارهايي كه لزوم توجه به آن احساس مي‌شود، اشاعه فرهنگ استفاده از تسهيلات تجاري و آشنايي تمامي بخشهاي تجاري با كاربرد چنين امكاناتي است. بدون ترديد، بهره‌گيري خردمندانه از فن‌آوري تجارت الكترونيك مي‌تواند ما را در بهبود كارايي تجاري و حضور فعالتر در عرصه تجارت جهاني ياري داده و به تقويت جايگاه كشور در بازارهاي منطقه‌اي و جهاني كمك كند علی الخصوص در زمانی که افغانستان درحال پیوستن به سازمان تجارت جهانی می باشد بنابراین بسیار مهم است که به این فناوری دست پیدا کند.

   جمهوری اسلامی افغانستان در زﻣﻴﻨﻪ فراگیری ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ ﻛﺸﻮري ﺟﻮان و ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ رﺷﺪ و ارﺗﻘﺎء است ، ﺗـﺎ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﭘـﻴﺶ ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ اﻫﺪاف ﺗﻮﺳﻌﻪ اي خود دﺳـﺖ ﻳﺎ ﺑـﺪ. در اﻳـﻦ مقاله ﺳﻌﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ،ﭘﺲ از ﻣﻌﺮﻓﻲ اﺟﻤﺎﻟﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن آموزش، فرهنگ وتجارت الکترونیک و دﻻﻳـﻞ ﻋـﺪم گسترش تجارت الکترونیک در افغانستان اﺷﺎره ﻣﺨﺘﺼﺮي ﺷﻮد و ﮔﺴﺘﺮش خدمات مخابراتی در افغانستان و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎْ ﺑﻌﺪ از آن ، راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ آن ارائه گردد ، جمهوری اسلامی افغانستان در راستای توسعه این خدمات در برنامه توسعه کشور ، سندی را به تایید رساند ، در این سند استراتژیک با تخصیص قریب به نیمی از بودجه برنامه توسعه ملی به دو وزارت خانه : معارف، فناوری اطلاعات و ارتباطات به حیث تجهیز ، بهبود کیفیت زندگی مردم مطابق با شاخص های جهانی ، مقابله ، ریشه کن کردن بی سوادی ، بالا بردن میزان سواد جامعه و رسیدن به شاخص های جهانی ، امنیت ، توسعه که در سال های اخیر شاهد نتیجه های خوبی در این برنامه هستیم و خواهیم بود .انشاا…

ﺑﻴﺎن ﻣﺴﺌﻠ ﻪ :

     ﺑﺮاي ﺷﺮوع ﺑﺤﺚ ﭘﻴﺮاﻣﻮن” فرهنگ‏سازی عمومی و آموزش شهروندان در توسعه تجارت و اقتصاد الكترونيكي با رویکرد جمهوری اسلامی افغانستان” ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻋﻮاﻣﻞ و ﻧﻴﺰ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ آن هستیم، ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس در ﻗﺴﻤﺖ اول ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر درﺑﺎره ” ﻓﺮﻫﻨﮓ ” ،” تجارت و اقتصاد الکترونیکی” و در قسمت دوم به آهنگ کند گسترش تجارت الکترونیک در افغانستان و موانع آن و ارائه راهکار جهت گسترش این امر پرداخته می شود .

• شناخت و تعریف عوامل مورد مطالعه

• ۱ ) فرهنگ

• فرهنگ سازی سنگ بنای هر تغییر در جامعه ، به عنوان یک ضرورت غیر قابل انکار مطرح است .

• مجموعه دانش ها و پیشنهادها، نگرش ها ، منش ها و ارزش های یک ملت فرهنگ محسوب می شود ، از این رو هرگونه فعالیتی تحت عنوان فرهنگ سازی باید با هدف اثر گذاری بر این موارد صورت پذیرد .

   محققان بر این باورند ، سرعت وجود پدیده ها در جهانی که زندگی می کنیم ، به دلیل گسترش علم به این که هر چه علم رشد می کند ، باز دوباره زایش های دیگری را به دنبال خودش دارد و قطعا زمان را در می نوردد وقتی زمان در نوردیده شد مکان نیز در نوردیده می شود ، این دو روی یک سکه اند که به هم وابسته اند ، شناخت افکار عمومی نقش بسیار زیادی درفرآیند فرهنگ سازی خواهد داشت ، به این دلیل که فرهنگ و رفتار یک جامعه ناشی از نوع تفکر و اندیشه حاکم بر اذهان مردمان آن جامعه است ، تغییر و اصطلاح فرهنگ یک جامعه با تغییر و اصطلاح یک فکر و اندیشه مردم آن جامعه ممکن شود.

   به مجموعه آراء و عقاید و باور هایی که باعث بروزو ایجاد رفتار در انسان می شود.فرهنگ مجموعه ای از آراء و عقاید است ، مشروط به اینکه این آراء و عقاید دارای دو ویژگی اصلی باشند:

   ۱ – مورد قبول و پذیرش اکثریت مردم جامعه باشد ۲ – پذیرش این آراء و عقاید الزاماً در گرو انقا کردن یا شدن در یک بحث و بررسی علمی باشد.قسمت اعظم رفتارانسانی ،چه رفتار کم اهمیت و چه رفتار بسیار مهم ، براساس باور های فرهنگی صورت می گیرد ، هر شخصی با دقت به اعمال و فعالیتهایی که در طول روز انجام می دهد ، درمی یابد که فقط تعداد انگشت شماری از مجموعه رفتار های او براساس« محاسبات و استدلال » و قسمت عمده آن براساس باور های فرهنگی صورت می گیرد.ضمناً همان تعداد معدود رفتارهایی که بر پایه محاسبه و استدلال انجام می شود نیز

خود ، متاثر از باور های فرهنگی است،پس فرهنگ پایه رفتار های انسانی به شمار می رود و لذا بخش قابل توجهی از رفتار های اقتصادی نیز بر این بنیان استوار است.

   به گفته مجله هاروارد بیزینس چالش های ورود به قرن ۲۱ میلادی را فقط چالش فرهنگی بیان کرده است و نه چالش فنی ،چالش تطبیق ابزار ها و روشهای این پدیده با فرهنگ ، روحیه و دانش مردم است . مردمی که سالها با روشهای سنتی خو گرفته و عادت کرده اند و به راحتی قادر به کنار گذاشتن آن نیستند ، بسیاری از آنها هنوز به سیستم های الکترونیکی اعتماد ندارند و کاربرد این سیستم ها را غیر کاربردی و سطحی می دانند بنابراین برای پیشرفت در حوزه تجارت الکترونیک جامعه نیاز به فرهنگ سازی دارد .

• ۲ ) تجارت و اقتصاد الکترونیک

   ۲.۱ ) تعريف (Definition)

   تعريف عام تجارت : هر نوع ارائه كالا يا خدمات ، كه معمولاً ( نه هميشه ) بخاطر پول انجام مي پذيرد.

   از تجارت الكترونيك ، تعاريف متعددي ارائه شده است . در حقيقت مجموعه متنوع وسيعي از تعاريف و مفاهيم براي تجارت الكترونيك وجود دارد كه موضوعات ، كاربردها و مدل هاي گوناگوني را در بر مي‏گيرد‏‏. درگونه ‏هایي از اين موارد ، كوشيده شده است كه تعاريف عامي ارائه شود و در گونه ‏هاي ديگر در تعاريف به نوع فعاليت ، امكانات ارتباطي و تجهيزات مورد استفاده محدوده سازماني ، فعاليتها و زير ساختارها توجه شده است:

۲.۲ ) تعريف تجارت الكترونيك از ديدگاه Clarke :

   هر نوع مبادله اطلاعات مربوط با امور تجاري از طريق ابزار الكترونيكي ، حتي تلفن و فاكس (سال 1997)

   ۲.۳ ) تعريف تجارت الكترونيك از ديدگاه اتحاديه اروپا (European union):

   تعريف 1 : “ انجام تجارت بصورت الكترونيكي ” (سال 1998)

   تعريف 2 : “ هر شكلي از مبادله تجاري كه در آن طرفين ذينفع به جاي تبادلات فيزيكي يا تماس مستقيم فيزيكي، به صورت الكترونيكي تعامل كنند .” (سال 2001)

   ۲.۴ ) تعريف تجارت الكترونيك از ديدگاه ارتباطات :

   تحول خدمات، كالا ومحصولات اطلاعاتي از طريق خطوط تلفن ، شبكه ‏هاي كامپيوتري و ساير وسائل ارتباطي تعريف

۲.۵ ) تعريف تجارت الكترونيك از ديدگاه تجاري:

 ابزاري است كه كسب و كارهاي مختلف ، شركاي آنها و مشتريان آنها را قادر مي‏ سازد كه ، موضوعاتي چون كيفيت

خدمات، سرعت تحويل و … را ارتقاء وموضوعاتي همچون هزينه ‏ها را كاهش دهند.

۲.۶ ) تعريف تجارت الكترونيك :

   تعامل سيستمهای ارتباطي (Communication)، سيستمهاي مديريت اطلاعات (Data Management) و امنيت (Security) كه بواسطه آنها امكان مبادله اطلاعات تجاري در رابطه با فروش محصولات و يا خدمات ميسر مي گردد.

• ۳ ) تاریخ تجارت الکترونیک

   استفاده از فناوري هاي الكترونيكي در انجام امور بازرگاني پيشينه‏اي نسبتاً طولاني دارد. در حقيقت نياز به تجارت الكترونيكي ، از تقاضاهاي بخشهاي خصوصي و عمومي براي استفاده از تكنولوژي اطلاعات به منظور كسب رضايت مشتري و هماهنگي موثر درون سازماني نشآت گرفته است.

مي‏توان گفت اين نوع تجارت، از حدود سال 1965 آغاز شد ، مصرف كنندگان توانستند پول خود را از طريق ماشينهاي ATM دريافت كرده و خريدهاي خود را با كارتهاي اعتباري انجام دهند . پيش از توسعه تكنولوژي هاي مبتني بر اينترنت در سالهاي آغازين دهه 90، شركتهاي بزرگ دست به ايجاد شبكه‏هاي كامپيوتري با ارتباطات مشخص، محدود و استاندارد شده براي مبادله اطلاعات تجاري ميان يكديگر زدند. اين روش ، مبادله الكترونيكي دادها (EDI) ناميده ‏می شد . درآن سالها ، لفظ تجارت الكترونيكي، مترادف با مبادله الكترونيكي داده‏ها بود. ايجاد و توسعه

اينترنت و شبكه جهان گستر ، باعث خلق فرصتهاي زيادي براي توسعه و پيشرفت زير ساختها و كاربردهاي تجارت الكترونيك گرديد.

از نظر استادان جهش تكنولوژي اطلاعات دو دوره بيست ساله سرگذاشته و اكنون وارد دوره سوم شده است.

1955 – 1974 : عصر پردازش الكترونيكي داده‏ ها – EDP

1994 – 1975 : عصر سيستمهاي اطلاعاتي مديريت MIS

2014 –1995 : عصر اينترنت (Internet)

   هر بيست ساله ، امكانات تجارت الكترونيكي را متناسب با توانايي‏هاي تكنولوژي اطلاعاتي آن عصر فراهم آورده است در حاليكه ماشينهاي خود پرداز و كارتهاي اعتباري در عصر بيست ساله نخست به جريان افتادند ، در عصر دوم امكان استفاده از مبادله الكترونيكي داده‏ها (EDI) ، سيستم بانكي بين المللي (Swift) و انتقال وجه الكترونيكي (EFT) فراهم شد . اما توسعه اينترنت و كاربردهاي تجاري آن ، باعث تحولي اساسي در اين روند شده است ، به گونه‏اي كه در روند تكاملي تجارت الكترونيك ، مي‏توان ميان تجارت الكترونيكي سنتي و نوع اينترنتي آن تمايز محسوسي قائل شد.

• موانع گسترش تجارت و اقتصاد الکترونیکی درجامعه افغانستان

مشکلاتی که فرا روی کشور افغانستان در رسیدن به این گام و مرحله است ، از این قرار اند :

• امنیت – مانع در برابر ساختن زیرساخت های فناوری اطلاعات و ارتباطات در مناطق دوردست

• سواد – میزان بلند بیسوادی تاثیرات فوری استفاده از اینترنت را کاهش میدهد.

3. فساد اداری- فشار بزرگی را در روند تجارت قانونمند می گذارد.

• منابع بشری و مهارت – میزان ناکافی نیروی کاری در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات ، مانع دیگری در راستای اتخاذ و بهبود تکنالوژی فوق الذکر پنداشته می شود.

      بویژه پایین بودن میزان سواد و تحرک محدود مانع جدی در راستای دسترسی مردم به خدمات از این قبیل شمرده میشود…اگر موارد فوق الذکرتوسط دولت ، در مرحله نخست تامین امنیت مردم و احداث زیرساختهای مربوط به ارتباطات در مناطق توسط بخش خصوصی و دولتی آغاز گردد، گام های بعدی با برنامه ریزی های مدوّن مرفوع ، عادت مردم نیز با فرهنگ سازی و آموزش های اولیه برطرف می گردد ، آهنگ پذیرش این امر نیز با توجه به دو نظریه راجرزو شومیکر ۵۰ ٪ افراد جامعه در برابر این نوآوری مقاومت کرده و جز گروه های کند پذیر و دیر پذیر می باشند ، ۵۰ ٪ افراد نیز افرادی زود پذیرای نوآوری هستند . با توجه به موانع ذکر شده در بالا ، نمی توان در این مقاله به تمامی آنها اشاره کرد ، لذا در این مقاله با توجه به اینکه در دو قلمرو فرهنگ ، آموزش و تجارت الکترونیک گام برمیدارد و بنده را از بررسی موضوعات دیگر نظایر امنیت و فساد اداری و… باز میدارد در این مقاله صرفاْ پیرامون همین موضوعات پرداخته خواهد شد .

ﻣﺴﺎﺋﻞ فرهنگی :

   در ابتدا باید بگویم که ما نمی توانیم درافغانستان بدون در نظر گرفتن کیفیت زندگی مردم که شاخص های جهانی خود را دارد، به سراغ دغدغه‌های فرهنگی برویم . لذا در گام نخست ما اول باید الزامات زندگی دیجیتلی را اندازه بگیریم و بعد سطح سواد رسانه‌ای را بالا ببریم ، این شاخص ها که توسط سازمان ملل متحد تنظیم و ارائه می شوند ، دارای سه فاکتور امید به زندگی، استاندارد زندگی مناسب و دانایی تشکیل شده است .

فاکتور سوم از شاخص ها : فاکتور دانایی
                                        تعهد به آموزش و پرورش
                                         سواد و میزان حضور در برنامه آموزش رسمی
                                       تکنولوژی: اشاعه و خلق

در این میان باید به نقش موثر آموزش به عنوان بارزترین مقوله در افغانستان با توجه به شاخص سوم اشاره کرد . لذا در این مقاله سعی شده است ، با توجه به جایگاه آموزش (کسب دانایی) متناسب با فاکتور و موفقیتی که افغانستان توانسته است به آن نایل آید اشاره شود و سپس به مباحث فرهنگی پرداخته می شود .

   براساس تحقیقاتی که در جامعه صورت گرفته است ، عوامل موثر در عدم پذیرش تجارت الکترونیک و بانکداری الکترونیک در افغانستان به دو عامل عمده تقسیم شده است :

۱ – عدم اعتماد مردم نسبت به بانکداری شفاف در افغانستان

۲ –عوامل معیشتی و آموزشی– فرهنگی

۱ – عدم اعتماد مردم نسبت به سیستم بانکداری در افغانستان

   مفهوم اعتماد در سیستم بانکداری سنتی افغانستان به دلیل بی‌ثباتی کشور در 30 سال گذشته بسیار تیره و تار بوده و به‌طور مداوم نگرانی‌هایی در مورد فساد مالی و امنیت در این سیستم وجود دارد. بر همین اساس تجار به‌عنوان جریان اصلی تجارت و کسب‌وکارهای بزرگ به‌دلیل عدم امنیت و سوء استفاده‌های احتمالی از منابع مالی خود، از سیستم بانکی استفاده نمی‌کنند.

خوشبختانه در افغانستان همه بانك‌های خصوصی و دولتی، بخش‌هایی از خدمات بانكداری الكترونیك را ارائه می‌دهند و روز به روز هم درحال توسعه آن هستند و شما اگر امروز یك حساب بانكی داشته باشید به راحتی امكان انتقال وجه به‌صورت اینترنتی از هركجای جهان را دارید ..

   امیدواریم که در سالهای نه چندان دور این اعتماد برای بانکداری ما که نقش موثری ، در توسعه و انکشاف تجارت و اقتصاد الکترونیکی دارند با توجه خاص دولت، فرهنگ سازی صورت بگیرد تا دوباره شاهد اعتماد مردم در این عرصه نیز باشیم .

۲ – عوامل معیشتی و فرهنگی – آموزشی

   همه دانشمندان و محققین آگاهند که هر ارتباط و هر وسیله جدید در کشور که نیازمند رشد و توسعه است ، آموزش و فرهنگ سازی از جایگاه مهمی برخوردار است اما توجه به این نکته که باید آموزش را در سطوح پایین برای دستیابی به این موفقیت آغاز کرد و نظر بنده به عنوان یک کارشناس امور کامپیوتر هم همین است نظیر کشور های توسعه یافته که برای رسیدن به امور بلند مدت توسعه ، از آموزش برای سنین پایین شروع می کنند ، اما کشور افغانستان را باید در امر آموزش به دو گروه تقسیم کرد که :

1) گروهی که هنوز آموزش های ابتدایی و اولیه را فرا نگرفته اند (بحران بی سوادی)

۲ )دسته ای که آموزش های ابتدایی و اولیه را فرا گرفته و منتظر فراگیری عرصه های علوم الکترونیکی هستند.( بی سوادی مدرن )

   اما متاسفانه تعداد گروه اول به واسطه بحران های امنیتی بسیار بیشتر از دسته دوم است ، لذا در جامعه افغانستان باید امکانات هر دو دسته را آماده نمود ، دولت در کشور برای بحث آموزش عمومی گام های ارزنده ای را برداشته است اما باید گفت ، متاسفانه دولت دسترسی به تمام امکانات آموزشی را به لحاظ نبود امنیت کافی در کشور و نابودی زیر ساختها در اختیار ندارد.اما رشد سریع تلویزیون و رسانه های جمعی و دسترسی همگان به آن فرصت خوبی را برای دولت فراهم کرده است ، تا با ایجاد شبکه های آموزشی دولتی با چارچوب درست و مطابق با فرهنگ کهن کشور و در راستای ترویج و آشنایی مردم با خدمات نوین الکترونیکی که نیاز امروز کشور است ، برای سواد آموزی (با محوریت آموزش از راه دور که این تنها راهی است ، برای مبارزه با بحران بی سوادی که می شود از طریق فراهم آوری بستر های لازم از هر کجای کشور به آموزش دسترسی پیدا کرد) و فرهنگ سازی اقدام کند وکمی از تعدد شبکه های داخلی که وابسته به افراد سیاسی بوده و برای ترویج فرهنگ برهنگی و دموکراسی غلط غربی به وجود آمده اند و نه آموزش اقدام کند .

   در اینجا باید عرض کنم که مردم افغانستان با توجه به جنگ های به وقوع پیوسته در کشور و مهاجرت های وسیعی که مردم به ، اغلب کشور های اروپایی ، امریکایی و حتی استرالیا و … غیره داشته اند و این موج وسیع مهاجرت ها به کشورهای مختلف باعث شده است که ،آهنگ پذیرش تکنولوژی های ازین قبیل برای این دسته از مردم ، با توجه به فرهنگ آن مناطق و متناسب با شرایط ، غالباً خود به خودی اتفاق افتاده و بیفتد ، اما مردمی که در داخل کشور ساکن

بوده اند و هستند با توجه به بحران ، هنوز آگاهی چندانی ازین تکنولوجی ها ندارند به نظر نگارنده باید بسیج آموزشی و فرهنگی صورت گیرد و با توجه به موج گستره بی سوادی در کشور به علت جنگ های طویل مدت و نبود امکانات آموزشی ، در ابتدا باید به ﻣﺴﺎﺋﻞ آموزشی در راستای توسعه فرهنگ پرداخته شود و برای ریشه کن کردن موج گسترده بی سوادی در ابتدا باید به دسته اول آموزش هایی ابتدایی داده شود که :

   علم محوری : رکن رکین توسعه فرهنگی در کشور محسوب شده و باعث فرهنگ سازی می گردد ، افغانستان به عنوان کشوری که دارای پنج هزار سال سابقه فرهنگی است، ظرفیت های بزرگی را برای توسعه فرهنگی و فرهنگ سازی داشته و دارد، همین طورکشوری است که %99 جمعیت را مسلمان تشکیل می دهند ، قشری جوان را در خود می پروراند که این خود امریست مهم ، برای اینکه قشر جوان خود نویدیست برای آموزش و پذیرش سریع ، قشری که میتواند به سادگی آموزش ها را با توجه به جایگاه آن در جامعه و پیشرفت درک کرده و به سادگی آموزش را برای فرآیند توسعه فرهنگی صورت داد ، سابقه تمدنی افغانستان و ادبیات ، فرهنگ دینی آن، معطوف به طرح پدیده علم محوری، به عنوان یک ارزش قطعی و بی بدیل و تعیین کننده است. این که در قرآن کریم گفته شده است :

هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ إِنَّمَا يَتَذَكَّرُ أُوْلُوا الْأَلْبَابِ

   با توجه به جنگ های فراوان داخلی و خارجی در افغانستان ، تنها راه پیشرفت و توسعه همه جانبه به نظر نگارنده بها دادن به دانش و ارج نهادن به سرمایه های علمی کشور است. در حال حاضر  نظام آموزشی افغانستان نسبتاً از رشد و توسعه مطلوب بر خوردار بوده است که خوشحالیم ، امسال از سوی سازمان ملل متحد این نظام آموزشی در جایگاه نخست کشور های جنوب آسیا به لحاظ بیشترین توسعه انسانی که یکی از شاخصه های آن کیفیت نظام آموزشی است در میان کشورهایی همچون : هند ، پاکستان و غیره … دارای بیشترین توسعه است . نظام آموزشی کشور اعم از( مراکز دولتی و حوزات علمیه) چیزی حدوداْ نه میلیون نفر را ، در خود گرفته است و به پرورش و تربیت آنان مشغول است . و اگر سرمایه گزاری ها و هزینه های مالی به بار نشسته و تعداد قابل توجه از این ها به مدارج و مدارک علمی نائل شوند. به یک نظریه پرداز بزرگ در حوزه های مختلف بیانجامد در این صورت به جرات می توان گفت که این تلاش و سرمایه گزاری به بار نشسته و نظام آموزشی دستمزد خود را گرفته است. نتیجه اینکه :

   تحقق توسعه فرهنگی در گرو ظهور و بروز خلاقیت است و خود این پدیده مولود علم باوری و بسطه آن به جامعه است .

   هیچ راه آسانتری بمنظور فایق آمدن بر میزان بلند بیسوادی در افغانستان وجود ندارد که به گمان غالب این میزان ۶۰ ٪ فیصد در سطح کشور تخمین میگردد. بدون در نظر داشت اتخاذ هرگونه شیوۀ ، یقیناً سال ها نیاز است تا به میزان سوادآموزی قابل قبول در اقتصاد های پیشرفته در این کشور دست یابیم. ولی ارتباطات میان اشتغال، رشد اقتصادی، رفاه و سواد بسیار واضح است – افغانستان اقتصاد ثابت نخواهد داشت تا زمانی که پیشرفت های چشمگیری در راستای بالا بردن میزان سواد آموزی حاصل ننماید.اکنون که زیربنا و کاربرد های فناوری اطلاعات و ارتباطات به بیشتر از 8۸ ٪ فیصد جمعیت کشور قابل دسترس است باید دولت با ترویج آموزش از راه دور کمی بر وسعت آموزشی بیفزاید و آن را با کمک بخش خصوصی که نقش عمده ای در پیشرفت کشور داشته است بردارد .

   در بسیاری از بازار های در حال ظهور – بطور مثال در کشور مصر – چالش های آموزش از طریق تأمین دسترسی اطفال واجد شرایط مکتب به فراگیری از فاصله دور بصورت اجباری مورد رسیدگی قرار میگیرد. چیزی عجیب تکنولوژی آنست که حتی کوچکترین طفل توانایی قابل ملاحظه در خصوص پذیرش سریع تکنالوژی های جدید را دارد تا اندازه که آنها میتواند بهتر از معلمان و والدین شان به آموزش بپردازند. آموزش و فرهنگ سازی باعث مشارکت در نیروی کاری، روند دموکراتیک جامعه و تقویت ساختار اجتماعی و امنیت می گردد .

   ناآرامی های داخلی و منازعات مسلحانه میان سالهای ۱۳۵۷ و ۱۳۸۱ تمامی عرصه های زندگی، زیربنا های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در افغانستان را کاملا از بین برده و یا متضرر ساخته بود. مکانیزم های عرضۀ خدمات اجتماعی به شمول  آموزش نیز تا حد زیادی متلاشی و حتی شیرازه آن از میان رفته بود. کمتر از یک میلیون پسر در ۳۴۰۰ باب مکتب تعلیمات عمومی توسط ۲۰۷۰۰ معلم مصروفتعلیم بودند و سیستم آموزشی آن زمان پاسخگوی نیازمندی های مردم نبود.

۴ ) نقش دولت افغانستان در خدمات نوین الکترونیکی

۴.۴ ) دولت و شهروندان الكترونیك گامی در راستای میسر شدن تجارت و اقتصاد الکترونیک

   دولت جمهوری اسلامی افغانستان در راستای توسعه خدمات الکترونیکی و بهره گیری از نظریات همگان در توسعه کشور، برنامه طراحی وب سایت های فعال که یکی از شرط های تجارت الکترونیک است را برای تمامی ادارات ، سازمان ها و وزارت خانه ها را در دستور کار خود قرار داد ، که این خود گامی است در راستای مبدل شدن به دولت الکترونیک که تا به حال خوشبختانه تمام وزارت خانه ها و ادارات در تمام کشور دارای یک وب سایت خوب و موثر درارتباط و آگاهی رسانی درباره خدمات خویش می باشند، مردم از سراسر جهان با مراجعه به این صفحه اینترنتی می توانند با هر یک از مقامات عالی رتبه وزارت خانه ها به صورت کاملا مجازی و ازطریق ایمیل هایی که برای تمامی کارکنان دولت تعریف شده است ، به صورت مسقیم در تماس شوند و مشکلات خود را در میان گذاشته و حل کنند این نویدیست است نو ، برای آشنایی مردم با خدمات الکترونیک ، مزایای الکترونیکی شدن ، برای مردمی که سالها درگیر منازعات سیاسی بودند ، در حال حاضر تمامی کارکنان دولت برای ترویج این خدمات ، از پست الکترونیک به جای شماره تماس با مردم برخوردارندکه می توانند شروع خوبی برای آشنایی مردم باشد ، البته اگر از دید مثبت بنگریم .

   نقش دولت بمثابه بزرگترین حامی ، دولت ها توانایی آنرا دارند تا نقش رهبری کننده را در توسعه بخش ها ، صنایع ، تولیدات و حتی روند های تجاری ایفا نمایند. در رابطه به توسعه بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات در افغانستان، دولت افغانستان با نگاهی باز و توسعه‌گرا به خوبی مزایای آن را درك كرده است و بی‌هیچ كوته‌نگری برای توسعه تعاملات بین‌المللی كشور مبتنی بر تکنولوجی در حال برنامه‌ریزی، سرمایه‌گذاری و اجراست. و این نقش را از طریق شورای فناوری اطلاعات و ارتباطات ، وزارت خانه مربوطه دنبال کرده و به اهداف ذیل نایل آمده است :

بهبود توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات از طریق

1. ارتقای آگاهی مردم و فرهنگ سازی عامه جامعه و ادارات پیرامون اهمیت فناوری اطلاعات و ارتباطات

هماهنگی فعالیت های فناوری اطلاعات و ارتباطات از طریق

1. ارتقای آگاهی در مورد وضعیت فعلی فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور

2. حصول اطمینان از امنیت و حفظ حریم شخصی

(5آموزش و فرهنگ سازی به صورت عامه

   در افغانستان نهادی در چارچوب وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات شکل گرفته است  ،خوشبختانه کارهای خوبی صورت گرفته است ولی اگر بیشتر مورد توجه قرار گیرد ، مستمر و برای عامه جامعه باشد، فواید آن بیشتر خواهد بود ولی برای ترویج و اشاعه فرهنگ برای ابعات مختلف خدمات الکترونیکی و مد نظر بودن فرهنگ سازی عمومی و آموزش شهروندان که به طور عام مطرح است فعالیت چندانی صورت نگرفته است و آموزش ها صرفاْ به صورت مستقیم بوده است ، بنابراین لازم است که به سه صورت در دستور کار قرار گیرد :

۱ ) مستقیم                                           ۲ ) تبلیغات                          ۳ ) فرهنگ سازی از دریچه همراه

به شیوه مستقیم

   آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان آﻣﻮزش ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻋﻨﻮان ﻣﻲ ﮔﺮدد آﻣﻮزش ﺑﺮاي ﻋﺎﻣﻪ ﻣﺮدم ﻧﻴـﺴﺖ ﺑﻠﻜـﻪ اﻗـﺸﺎر ﺧـﺎص ﺟﺎﻣﻌﻪ از ﺟﻤﻠﻪ :داﻧﺶ آﻣﻮزان و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن مد نظر میﺑﺎﺷﺪ.ﻟﺬا ﻻزم اﺳﺖ ﺑﺎ اﻧﻮاع وﺳﺎﻳﻞ آﻣﻮزﺷﻲ و ﻛﻤﻚ آﻣﻮزﺷﻲ مردم را ﺑﺎ اﻫﺪاف و ﺳﭙﺲ اﻧﻮاع و ﻣﺮاﺣﻞﺧﺪﻣﺎت الکترونیکی و ﻃﺮﻳﻘﻪ اﺳﺘﻔﺎده از آن آﺷﻨﺎ ﻛﺮد ﺗﺎ ﺧﻮد آﻧﺎن ﺑﺎ درك

ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻣﻮﺿﻮع و ﭘﻲ ﺑﺮدن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﺔ ﻣﻬﻢ ﻛـﻪ ﺣﺠﻢ ﻛﺎر ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد آﻧﺎن ﺑﻮاﺳﻄﺔ اﺳﺘﻔﺎده خدمات اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪا ﻣﻴﻜﻨﺪ، ﺧﻮد ﺑـﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺮوج و ﺑﺎزارﻳﺎب اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺎﺷﻨﺪ . از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ داﻧﺶ آﻣﻮزان و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻗﺪرت ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﺑﺎﻻ و ﻧﻴﺰ ﻛﻼم ﻋﻠﻤﻲ آﻧﺎن ﻛﻪ ﻣﻨﺸﺎء آن ﻛﻼﺳﻬﺎي درﺳﻲ، ﻣﺪرﺳﻪ و داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺎﺷﺪ و ﺗﺄﺛﻴﺮآن ﺟﻤﻼت و ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺑﺮ ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﺮوع اﻳـﻦ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻲ ﮔﺮدد .

پیامک هایی که ممکن است گه گاه، حاوی مطالبی باشند که بر تفکر و اعتقادات ما تاثیر گذارند، بدون اینکه چندان متوجه این امر باشیم.

فرهنگ سازی از دریچه همراه (آموزش از طریقSMS )

   با در نظر گرفتن پیشرفت های عمده بخش مخابرات و گسترش شبکه های ارتباطی در کشور و دستیابی اکثر مردم به تلفن همراه باید این سوال را کرد ، دولت برای آموزش و فرهنگ سازی از طریق SMS چه اقداماتی کرده است؟متاسفانه ما روزانه در افغانستان شاهد موج وسیعی از پیامک ها هستیم که صرفاً برای مقاصد تجاری ارسال می شوند و یا پیامک های نامربوط اند که صرفاً هزینه هایی است که به جیب اپراتورها می رود ، بنابراین با توجه به موجودیت و محبوبیت این ابزار در بین مردم لازم است از همین ابزار محبوب برای آموزش و فرهنگ سازی در جامعه استفاده شود .

   به نظر نگارنده چرا در زمانی که تلفن همراه در کشور به این وسعت رشد کرده است و بیش از ۸۸ ٪ مردم به این خدمات دسترسی دارند، بنابراین باید بیشتر آموزش های عمومی از این طریق باشد . پیامک یک ابزارآموزشی و فرهنگ سازی است که بدون نیاز به برنامه ریزی های قبلی، علی رغم اینترنت و تلویزیون که نیازمند برنامه ریزی و تعیین وقت است ، مردم قادر به استفاده از آن هستند ، که این خود از فواید تلفن همراه است .

   زندگی در عصر ارتباطات، موهبت های متنوع و متعددی را برای مردم به ارمغان آورده است. مقصود همان ابزارها و وسایلی است که در دسترس افراد مختلف قرار دارد تا به واسطه آن به برقراری تعاملات مختلف با یکدیگر بپردازند. یکی از این ابزارها که در جامعه افغانستان از جایگاه ویژه ای برخوردار است، SMS است. امروزه مردم به سطح گسترده‌ای از پیامک برای رد و بدل کردن اخبار، شایعات، لطیفه، هشدارهای مختلف ، ابراز احساسات، اعلام فرا رسیدن مناسبتها و … استفاده می کنند. پیامک وسیله ای است سهل و آسان برای اغلب کاربرانی که ممکن است از شبکه های اجتماعی معروف مانند تویتر و فیس بوک استفاده نکنند. پیامک وسیله ای ساده و سریع برای همه مردم است.

   حدود بیست سال پیش در تاریخ سوم دسامبر سال 1992 اولین پیامک یا همان SMS از طریق یک رایانه شخصی ارسال شد. بر اساس برآوردهای انجام شده هر سال بیش از 7 تریلیون پیامک در آمریکا ارسال می شود که این امر به معنای ارسال 200 هزار پیامک در ثانیه است. در کشور آمارهای مختلفی در مورد پیامک ها داده شده است. مثلا در مناسبهایی همچون عید غدیر ، عید نوروز و قربان ، تعداد پیامک های ارسالی توسط افراد به میلیونها عدد می رسد و همین امر نشان می دهد که این امکان ارتباطاتی برای افراد جامعه ما مطلوب و مناسب است و تقریبا به یکی از ابزارهای مهم ارتباطی در جامعه ما تبدیل شده است. به همین جهت ممکن است همه ما در زندگی روزمره، شاهد پیامک های مختلفی باشیم که از سوی شرکتهای تجاری و تبلیغاتی برای ما ارسال می شوند. در کنار اینها پیامک های مناسبتی هم نقش پررنگی را در این عرصه ایفا می کنند. پیامک هایی که ممکن است گه گاه، حاوی مطالبی باشند که بر تفکر و اعتقادات ما تاثیر گذارند، بدون اینکه چندان متوجه این امر باشیم.

پیشرفت های جمهوری اسلامی افغانستان در تجارت الکترونیکی

   در حالیکه استفاده از کمپیوتر یکی از مرکبه های مهم و پیش شرط اساسی در انکشاف اقتصاد معلوماتی محسوب میگردد، به نسبت فقدان داده، خیلی به مشکل می توان گفت که تجـارت افغانستان تا چه اندازه از حالت سنتی آن بیرون و به یک تجارت معاصر تبدیل گردیده اند. هرچند خیلی دشوار است که بتوان فیــصدی ( درصد ) دقیق استفاده از کمپیوتر در تجارت ، دسترسی تاجران به اینترنت، و تجارت با سایت را ارائه کرد. اما آنچه مشهود است نشان میدهد که یک گراف صعودی را می پیماید. محقق را باور به آن است که مقارن %20 از تاجران با استفاده از کمپیوتر ، %10 از تاجران با استفاده از اینترنت و فقط تعداد خیلی معدود از تاجران که تعداد شان متاسفانه شاید از 1555 تجاوز نکند با استفاده از سایت با تجارت سنتی وداع گفته اند اما ناگفته نماند که یک میان مثبت را نشان میدهد. دلایل متعدد مانند بیسوادی و کم سوادی و همچنان کم رنگی مهارت آنها در بخش از جمله موانع ای در عرصه ترویج ICT بحساب آورد

اما افغانستان توانسته است در بخش پزشکی تیل میدیسن یا تداوی و تشخیص درمانی از راه دور به گونه مثال بخش تشخیص امراض سرطانی شفاخانه کیور انترنیشنل در کابل با مرکز بین المللی تشخیص وتدوای جهانی سرطانی وصل گردیده است.

   برنامه توزیع پاسپورت های الکترونیکی به منظور شناسایی اتباع افغانستانی همچنین کار برای تهیه تذکره تابعیت کمپیوتری آغاز گردیده و کارهای ابتدائی تکمیل گردیده که در سال ۹۱ ما شاهد توزیع آن در مرکز ولایات کشور بودیم و هستیم.

• عضویت در اتحادیه Better than Cash Alliance

   دولت افغانستان در راستای توسعه خدمات الکترونیکی به اتحادیه « بهتر از پول نقد » پیوسته و تعهد نمود در برنامه های توسعه ملی آن را به نحو مطلوب توسعه دهد .پرداخت های الکترونيکی مي‎تواند فوايد دوامدار را برای مردم از طريق ايجاد فرصت ها به منظور دسترسی به خدمات مالی رسمی فراهم نمايند و انکشاف دارايی را آغاز نموده وآن را برای آينده حفظ کند. در حال حاضر، وزارت ماليه با وزارت معارف و انجمن فعاليت کننده گان خدمات انتقال پول از طريق موبايل روی يک ابتکار پرداخت معاش( حقوق ) معلمين همکاری مي نمايد که هدف آن افزايش تعداد حسابات بانکی و پرداخت های معاش الکترونيکی ميباشد. دولت همچنان يک برنامه آزمايشی پرداخت از طريق موبايل/ الکترونيکی را در کابل راه اندازی کرده است که به تعداد ۱۰۰۰۰۰ مشتری برق را مورد هدف قرار ميدهد.

   تغيیر به پرداخت های الکترونيکی در برنامه های که در حال حاضر پول نقد و يا اجناس را برای مردم فقير، توزيع مينمايد، ميتواند سبب صرفه جويی در مصارف شده ، شفافيت، امنيت را بيشتر ساخته، و سبب رشد اقتصادی گردد.     بطور مثال، يک گزارش اخير توسط بانک جهانی ابراز نموده که حکومت ها ميتوانند الی ۷۵ ٪ مصارف را از طريق تغيیر به سيستم های پرداخت الکترونيکی صرفه جويی نمايند.   ما اهميت تسريع استفادۀ سيستم تاديات محفوظ الکترونيکی را منحيث يک راه حل توسعۀ خدمات مالی، افزايش   شفافيت و همچنان ايجاد يک فضای امن برای مردم، درک می نماييم.”

   در اواخر سال ۲۰۱۲ ، بيش از ۷۰ فیصد از کارمندان دولت افغانستان معاشات خويش را بطور الکترونيکی دريافت نمودند، درحاليکه اين رقم در سال ۲۰۰۶ به کمتر از يک درصد ميرسيد. دولت افغانستان پيشرفت قابل ملاحظۀ ای را در راستای اجرای تاديات بشکل پول نقد به سيستم الکترونيکی داشته است، اما هنوز هم فرصت های زياد در اين زمينه به حال خود باقی مانده اند. در حاليکه کمتر از ۵% افغانستانی ها حسابات بانکی دارند، در حدود ۷۵ ٪ از مردم به تليفون های همراه دسترسی دارند و تقريباً %۸۸ مردم در مناطقی زندگی ميکنند که تحت پوشش خدمات مخابراتی قرار دارند. دولت افغانستان متعهد است تا پوشش تاديات الکترونيکی را وسعت بیشتری داده و اين روند را مؤثرترسازد.

اين سيستم مزايای حقيقی پيرامون شفافيت، مسووليت پذيری، امنيت و همچنان مؤثريت بيشتر و کاهش مصارف در دراز مدت را برای دولت ها به دنبال دارد. اما شايد بيشترين فايده را برای آن عده شهروندانی داشته باشد که مصارف و زمان کم ، يک تغيیر بزرگ را در زندگی آنها بوجود می آورد؛ برای کسانيکه امنيت برای آنها مهم بوده وهمچنان برای کسانيکه از پرداخت های الکترونيکی به خاطر آغاز حفظ و بهره برداری از فرصت های اقتصادی استفاده مي نمايند.

M-paisa

M-paisa   به‌عنوان اولین ارایه‌کننده کیف پول موبایلی در افغانستان، امکان اتصال به دامنه‌ای از تراکنش‌های مالی به‌صورت امن، مناسب و شفاف را برای کاربران فراهم می‌کند. مشتریان می‌توانند با استفاده از M-Paisa به‌طور مستقیم

از تلفن همراه خود به حساب بانکی دسترسی پیدا کنند و عملیاتی نظیر برداشت پول، خرید اقلام از پذیرندگان، دریافت و پرداخت وام، خرید شارژ، دریافت حقوق و همچنین پرداخت قبوض را از منازل خود انجام دهند.

–          نتیجه گیری

   بسياري از اقتصاددانان، متخصصان و آينده‌نگرها بر اين عقيده‌اند كه در سال‌هاي اخير انقلابي مشابه انقلاب صنعتي به وقوع پيوسته كه جهان را وارد «عصر اطلاعات» ساخته است و بسياري از جنبه‌هاي اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي حيات‌بشر را دستخوش تحولي عميق نموده است. يكي از ابعاد اين تحول، تغييرات عميقي است كه در روابط اقتصادي بين افراد، شركت‌ ها و دولت‌ها به وجود آمده است. مبادلات تجاري بين افراد با يكديگر، شركتها با يكديگر و افراد با شركتها و دولتها به سرعت از حالت سنتي خود كه عمدتاً مبتني بر مبادله بر مبناي اسناد و مدارك كاغذي است خارج شده و به سوي انجام مبادلات از طريق بهره‌گيري از سيستم‌هاي مبتني بر اطلاعات الكترونيكي در حركت است. تجارت الكترونيكي، به دليل سرعت، كارايي، كاهش هزينه‌ها و بهره‌برداري از فرصت‌هاي زودگذر عرصه جديدي را در رقابت گشوده است تا آنجا كه گفته مي‌شود عقب افتادن از سير تحول نتيجه‌اي جز منزوي شدن در عرصه اقتصاد جهاني نخواهد داشت. امروزه فروشگاه‌هاي بزرگ به آساني محصولات خود را از طريق اينترنت به فروش مي‌گذارند و شركت‌ها تبادلات عظيم مالي خود را بر روي اينترنت سامان بخشيده‌اند. سرمايه‌گذاري، بازاريابي الكترونيك، پرداخت‌هاي الكترونيك، فروشگاه‌هاي آنلاين، بازارهاي بزرگ حراجي و…، همه و همه تنها گوشه‌هايي از وسعت تجارت الكترونيك را شامل مي‌گردد.
   اما متاسفانه آنچه در كشور عزيزمان افغانستان ، شكاف روزافزون با كشورهاي پيشرفته و حتي در حال توسعه مي باشد. بروز جنگ های طویل مدت داخلی و خارجی است و نبود بستر مناسب و بروز از جهات مختلف ميباشد.و هر تغییر در زندگی مردم نیازمند یک فرهنگ سازی است که گام های خوبی به صورت مستقیم انجام گرفته است اما نیازمند آگاهی به صورت عامه جامعه می باشد، اگر به مساءل امنیتی در بعضی از مناطق ناامن در کشور نگاه کنیم بهترین راهکار برای آموزش و فرهنگ سازی عمومی و موثر ترین آنها با توجه به پیشرفت بستر های ارتباطی در کشور باید از طریق موبایل و ارسال پیامک صورت بگیرد در کنار تلویزوین، لذا بررسي و تحقيق درخصوص عوامل بازدارنده از رشد مناسب تجارت الكترونيك در كشورمان افغانستان امري ضروري به نظر ميرسد.

نوشته

 غلامرضا خرّمی دانشجوی انجنیری نرم افزار

  عضو علمی کارگروه فناوری اطلاعات و سایت انجمن علمی مدیریت راهبردی ایران _ دفتر ولایت کرمان ، مقام اول مسابقات کشوری طراحی سایت افغانستان شناسی اداره کل امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور ایران ، دانشجوی مهندسی نرم افزار.

 منابع استفاده شده در مقاله

[1] Islamic Republic of Afghanistan

[1] Ministry Of Education Islamic Republic of Afghanistan

[1] Ministry Of Communication & Information Technology                      

[1] Rogers

[1] Shoemaker

[1] HDI این شاخص که در سال 1990 توسط UNDP ارائه شد هر ساله از طریق یک شاخص مرکب دستاورد کشورها را در توسعه انسانی می سنجد و براساس آن کشورها را درجه بندی می کند. بنیان نظری این شاخص اعلامیه جهانی حقوق بشر است که توسط سازمان ملل متحد تنظیم شده است.

[1] www.modiran.ir ر . ک به سایت موسسه مشاوران به نشانی

[1] فساد و اختلاس مالی مدیر عامل کابل بانک نیز یکی از این نمونه هاست که موجب عدم اعتماد مردم نسبت به بانکداری شده است

[1]    اي رسول گرامي بگو، آيا مردم خردمند دانا با مردم نادان و غافل برابر  هستند ، البته فقط كساني كه عقل سليم دارند متذكر اين حقيقت شده و عبرت خواهند گرفت ، سوره زمر( 39 ) آیه 9

[1]     شاخص توسعه انسانی بر اساس معیارهایی چون امید به زندگی، کیفیت نظام آموزشی، درآمد واقعی و سرانه درآمد ملی محاسبه و رقمی از صفر تا یک را در بر می‌گیرد بدین ترتیب هرچه این رقم بیشتر باشد، دلالت بر وضعیت بهتر از نظر توسعه انسانی دارد بر اساس این گزارش، افغانستان 3.9 درصد، پاکستان 1.7 درصد، هند 1.5 درصد و سریلانکا 0.7 درصد رشد در زمینه توسعه انسانی داشته‌اند..

[1] مشغول

[1]     گیرد که طبیعتا یکی از را به مناقصه بین‌المللی گذاشت كه باید برای ایجاد دولت الكترونیكی اقدامات لازم صورت E –Afghanistan دولت افغانستان امسال ابزارهای آن توسعه اینترنت است.

[1] اداره معلومات تکنالوجی و نوآوری

[1] Better than Cash Alliance اين اتحاديه با دولت ها، نهاد های توسعه محلی، و سکتور خصوصی همکاری مينمايد تا کاربرد پرداخت های الکترونيکی را مورد استفاده قرارداده و برای کسانيکه اين انتقال را انجام مي دهند، منابع را فراهم مينمايد.