پروژه تاپی؛ آغاز رونق اقتصادی و اشتغال‌زایی
تا کمتر از یک هفته‌ی دیگر، کار عملی پروژه تاپی با حضور رهبران کشورهای ترکمنستان، افغانستان، پاکستان و هند در ولایت هرات آغاز می‌شود. در چارچوب این پروژه، گاز ترکمنستان از طریق، افغانستان به کشورهای پاکستان و هند انتقال داده می‌شود.
ایده اولیه پروژه تاپی در آغاز دهه ۱۹۹۰ میلادی، از طرف شرکت آرژانتینی یونیکال، مطرح شد. پس از آن شرکت بریداس آمریکایی وارد عمل و یونیکال را از گردنه‌ی رقابت خارج ساخت. رژیم طالبان به دلیل هم‌سویی با دولت پاکستان نیز برای آغاز کار این پروژه ابراز تمایل نشان داده بود، اما سقوط حکومت این گروه، توسط ائتلاف بین المللی به رهبری آمریکا، اجرایی شدن این طرح را برای مدتی متوقف ساخت.
اولین موافقت‌نامه پروژه تاپی، در دوران زمامداری حامد کرزی، در دسامبر سال ۲۰۱۰ میلادی در عشق آباد، پایتخت ترکمنستان به امضا رسید. این موافقت‌نامه زمینه را برای عملی سازی پروژه تاپی در جغرافیای ترکمنستان، افغانستان، پاکستان و هند فراهم ساخت. قرار داد اجرای پروژه تاپی در دسامبر ۲۰۱۵ میان رهبران چهار کشور به امضا رسید و در فرجام، کار عملی این پروژه در سال ۲۰۱۶ آغاز شد.
پیش‌بینی می‌شود که از طریق خط لوله گاز تاپی، سالانه ۳۳ میلیارد متر مکعب گاز انتقال داده می‌شود. محمد آصف رحیمی والی هرات به خبرگزاری افق، گفت که این پروژه برای کشورهای ذینفع سود آور خواهد بود.
سهم افغانستان از تاپی
افغانستان از رهگذر ترانزیت گاز به کشورهای پاکستان و هند، سالانه بالغ بر ۴۰۰ میلیون دالر عاید بدست خواهد آورد. جیلانی فرهاد، سخنگوی والی هرات، به خبرگزاری افق، گفت که نزدیک به ۱۴ هزار نفر در این بخش استخدام خواهند شد.
بر بنیاد توافق میان کشورهای اجرا کننده طرح تاپی، شرکت‌های افغانی نیز برای اجرایی شدن این طرح بزرگ اقتصادی سهیم خواهند شد.
مقام‌های افغان می‌گویند که در مدت زمان اجرای تاپی که حدوداً ۳۰ سال زمان می‌برد، افغانستان در ۱۰ سال اول، دوم و سوم به ترتیب، ۵۰۰ میلیون، یک میلیارد و یک و نیم میلیارد متر مکعب گاز استفاده خواهد کرد.
هرات نشنیان نخستین کسانی هستند که از گاز تاپی استفاده خواهند کرد. محمد آصف رحیمی والی این ولایت در گفت‌وگو با خبرگزاری افق، ابراز امیدواری کرده است که باشندگان هرات تا یک سال آینده از گاز تاپی استفاده کنند.
نگرانی‌های فزاینده امنیتی
تاپی از مسیر به شدت ناامن در افغانستان عبور می‌کند و به همین دلیل، نگرانی‌ها امنیتی بیش از هر زمانی در مسیر عملی سازی این پروژه بزرگ اقتصادی بیداد می‌کند. هرات، فراه، هلمند و قندهار مسیر تاپی در افغانستان قلمداد می‌شوند.
فراه ناامن‌ترین ولایت در زون غرب کشور شمرده می‌شود. این ولایت میدان نفوذ مخالفان مسلح است و در سال جاری، چندین بار مخالفان مسلح، توانایی نیروهای دولتی را در این ولایت زیر سوال برده است.
شعیب خان، آگاه امنیتی به خبرگزاری افق، گفت که حکومت با سربازگیری از ساکنان مناطقی که قرار است تاپی از آن بگذرد می‌تواند که به‌عنوان برگ برنده در راستای تامین امنیت تاپی استفاده کند.
شماری از آگاهان سیاسی، به شمول قادر کامل، امیدوار هستند که به دلیل این که پاکستان در طرح تاپی دخیل هست، جنگجویان طالب را متقاعد می‌شود که درعملی سازی این پروژه خللی ایجاد نکنند.
مقام‌های محلی هرات می‌گویند که به دلیل تهدیدات بلند امنیتی، لوله‌ی گاز تاپی از زیر زمین خواهد گذشت. با این وجود، فاروق مجروح، نماینده مردم در مجلس نمایندگان در گفت‌وگو با خبرگزاری افق، از مقام‌های محلی ولایت‌های هرات و فراه خواست تا در راستای تامین امنیت پروژه تاپی تلاش کنند.
افغانستان و فرصت مساعد برای وصل منطقهای
تحلیگران سیاسی و اقتصادی اعتقاد دارند که افتتاح پروژه تاپی افغانستان را به حلقه وصل منطقهای میان کشورهای آسیای میانه و جنوبی مبدل خواهد کرد.
قادر کامل، آگاه سیاسی، به خبرگزاری افق، گفت که پروژه انتقال گاز تاپی سبب به وجود آوردن اجماع منطقه‌ی در راستای مبارزه با هراس‌افگنی خواهد شد. او از اسلام آباد می‌خواهد که به سیاست‌های خصمانه در مقابل افغانستان نقطه‌ی پایان بگذارد.
بارها انتقادهای بر آدرس پاکستان وارد شده است که این کشور با حمایت مخالفان مسلح در افغانستان، به تداوم جنگ در این کشور دامن می‌زند. دیده شود که عملی سازی تاپی تا چی میزان از گره مشکلات امنیتی افغانستان در گذر زمان خواهد کاست.
بر آورد می‌شود که لوله تاپی، ظرفیت انتقال سالانه ۳۳ میلیارد متر مکعب گاز را دارا می‌باشد. این لوله حدود ۱۸۱۴ کیلومتر طول خواهد دارد که پس از گذشتن از ۱۴۷ کیلومتر از خاک ترکمنستان، ۷۳۵ کیلومتر از خاک افغانستان، ۸۰۰ کیلومتر از خاک پاکستان به شهر فاضیلکا هند می‌رسد.
با این حال گفته می‌شود پنج پمپ فشار در مسیر انتقال پروژه‌ی تاپی در افغانستان نصب خواهد شد. این فناوری تا میزان قابل توجهی به صنعت گاز کشور کمک خواهد کرد.
هزینه تمدید لوله انتقال گاز تاپی، حدود ۷ و نیم میلیارد دالر است و حدود ۱۵ میلیارد دالر دیگر نیز در بخش گاز سرمایه‌گذاری شده است.
آگاهان اقتصادی بدین باور اند که راه‌اندازی پروژه‌های تاپی، تاپ و فایبر نوری به صورت مستقیم به رشد اقتصادی کشور منجر شود. جامی الاحمدی، آگاه اقتصادی در صحبت با خبرگزاری افق، گفت که این پروژه‌ها در زندگی شهروندان کشور تغییر رونما خواهد کرد.
تاپ، خط آهن و فایبر نوری
مقام‌های محلی هرات می‌گویند که همزمان با افتتاح پروژه تاپی، پروژه تاپ، خط آهن هرات – تورغندی و فایبر نوری نیز افتتاح خواهد شد.
پروژه تاپ، برق ترکمنستان را از طریق جغرافیایی افغانستان به پاکستان انتقال می‌دهد. محی الدین نوری، معاون مقام ولایت هرات در صحبت با خبرگزاری افق، گفت که افغانستان به گونه سالانه در حدود ۲۰۰ میلیون دالر از درک ترانزیت برق به پاکستان عاید به دست خواهد آورد.
این خط انتقال برق ۵۰۰ کیلو ولت از مسیر تاپی خواهد گذشت. رهبران این سه کشور موافقت نامه این پروژه را در سال ۲۰۱۵ امضا کردند. بانک توسعه آسیایی، برای عملی سازی پروژه تاپ ۱۵۰ میلیون دالر اختصاص داده است.
همچنین، بخش غربی فایبر نوری حلقوی کشور نیز از مسیر تاپی می‌گذرد و خط آهن افغانستان-ترکمنستان، همزمان با پروژه تاپی افتتاح خواهد شد.
مقام‌های محلی هرات می‌گویند، این خط آهن از یک‌سو، از طریق ولایت هرات انکشاف خواهد یافت و به خط آهن پاکستان وصل خواهد شد و از سوی دیگر، این خط زمینه اتصال ولایت‌های بادغیس، فاریاب، بلخ و قندوز به خط آهن ازبکستان و تاجیکستان را نیز فراهم خواهد ساخت.
