ادامه حضور عربستان در باتلاق یمن

عربستان سعودی در تاریخ ۲۱ آوریل سال ۲۰۱۵، پس از بمباران ۲۷ روزه یمن، پایان این جنگ را که تحت عنوان «توفان قاطع» آغاز شده بود، اعلام کرد. طی مطلبی در همان روز نوشتم که «وزارت جنگ عربستان سعودی از پایان عملیات نظامی به بهانه رفع تهدیدات در یمن خبر داد. این جنگ به بهانه وجود تهدیدات شروع شده بود؛ در حالی که نه آغاز جنگ تهدیدی بود و نه پایان جنگ رفع تهدید. در واقع زمانی که جنگ شروع شد تهدیدی علیه عربستان وجود نداشت اما زمانی که عملیات پایان یافت، تازه کابوس عربستان به واقعیت تبدیل شده است. بحران یمن ادامه دارد و دردسر برای عربستان تازه آغاز شده است.»

اکنون با گذشت دو و نیم سال از حمله نظامی عربستان و متحدانش به یمن و عدم موفقیت ائتلاف عربستان در این جنگ، این گمانه به یقین تبدیل شده که عربستان در باتلاق یمن فرورفته است. وزارت جنگ عربستان دو هفته پیش برای خروج از این باتلاق، وزیران دفاع کشورهای متحد خود از جمله وزیر دفاع افغانستان را به ریاض دعوت کرد. هدف از برگزاری این نشست در اتاق جنگ عربستان، جستجوی راه‌های بیرون رفت ائتلاف عربستان از جنگ یمن بود. برگزاری این نشست، با موضوع اختلافات داخلی بین «انصارالله» یا حوثی‌ها و «حزب کنگره ملی» یمن به رهبری «علی عبدالله صالح» ارتباط تنگاتنگی داشت. صالح رئیس جمهور سابق یمن پس از اوج اعتراضات علیه خود، در سال ۲۰۱۲ از این سمت کنار رفت. او مدتی تحت حمایت عربستان قرار داشت اما پس از این که عربستان به یمن حمله کرد، با حوثی‌ها متحد شد و طرفدارانش بخش‌هایی از صنعا را در دست گرفتند. شبه‌نظامیان وابسته به صالح در دو و نیم سال گذشته، در اتحاد با حوثی‌ها علیه نیروهای وفادار به «عبدربه منصور هادی» رئیس جمهور خودخوانده یمن و فرد مورد حمایت ائتلاف عربستان می‌جنگیدند. همان‌طور که اشاره شد، در ماه‌های اخیر، بین صالح و حوثی‌ها بر سر برخی مسائل، اختلاف نظر پیدا شده بود. وقتی این اختلافات عمیق‌تر شد، صالح با ائتلاف عربستان به منظور براندازی حوثی‌ها، ارتباط گرفت. گمانه‌هایی وجود دارد که طبق توافق به عمل آمده بین حزب کنگره ملی یمن و ائتلاف عربستان، قرار شد شبه‌نظامیان وابسته به صالح در یک اقدام غافل‌گیرانه، حوثی‌ها را از صنعا پایتخت یمن اخراج و سپس دولت موقت ملی تشکیل شود. ائتلاف عربستان نیز برای چنین حادثه‌ای آمادگی گرفته بود تا پس از آغاز کودتا، عملیات سرنوشت‌سازی را علیه حوثی‌ها انجام دهد. نشست ریاض نیز دو هفته پیش برای اجرای همین طرح، تحت عنوان مبارزه با تروریسم تشکیل شد تا از این طریق نظر کشورهای اسلامی را برای آغاز عملیات وسیع و نهایی در یمن جلب کند. سرانجام درگیری بین حوثی‌ها و شبه‌نظامیان وابسته به علی عبدالله صالح، چهارشنبه هفته گذشته شروع شد اما صالح روز جمعه دهم قوس/ آذر به نیروهای تحت امرش، دستور حمله گسترده یا به عبارت دیگر، امر کودتا علیه حوثی‌ها را صادر کرد و جنگ به اوج خود رسید. طبق توافق به عمل آمده بین صالح و ائتلاف عربستان، یکشنبه ۱۲ قوس، هواپیماهای ائتلاف عربستان نیز حملات گسترده و کم‌سابقه‌ای را علیه مواضع حوثی‌ها آغاز کردند که تا دیروز دوشنبه به شدت ادامه داشت. هم‌زمان گزارش شد که عبدربه منصور هادی، رئیس جمهور دولت یمن که مورد حمایت عربستان است، به نیروهای وفادار به خود در «مأرب» دستور داد که به حمایت از هواداران صالح، به سوی صنعا حرکت کنند. فرماندهی ائتلاف تحت رهبری عربستان در یمن هم به غیرنظامیان هشدار داد که از مراکز تجمع حوثی‌ها دست کم ۵۰۰ متر فاصله بگیرند. اما در این وسط اتفاقاتی رخ داد که طرح کودتا را خنثی و حیات سیاسی حوثی‌ها را تضمین کرد. انصارالله از شروع ارتباط صالح با ائتلاف عربستان، مکالمات و مکاتبات آنان را رصد و شنود می‌کرد که همین امر، کمک زیادی به حوثی‌ها کرد تا قبل از خارج شدن آنان از صحنه، حریف را از میدان خارج کنند. «محمد عبدالسلام» سخنگوی جنبش انصارالله دیروز فاش کرد که اماراتی‌ها مقدمات دیدار علی عبدالله صالح را با سعودی‌ها فراهم کردند تا این کودتا را رقم بزند. وی از یک موضوع دیگر نیز پرده برداشت و افزود که «نامه‌های رمزی میان صالح با امارات، روسیه و اردن وجود دارد که نامه‌ها میان صالح با روسیه درباره قطعنامه‌های شورای امنیت بوده است.» تلاش صالح برای رفع تحریم‌های سازمان ملل، نشان‌دهنده آن است که ائتلاف عربستان، وعده سرپرستی دولت موقت را به او داده بود. البته قرار گرفتن صالح در رأس دولت موقت، فقط با رفع تحریم‌های سازمان ملل از او، امکان‌پذیر بود.

اشراف اطلاعاتی حوثی‌ها بر فعل‌وانفعالات ائتلاف عربستان و صالح که بدون کمک متحدان منطقه‌ای انصارالله نبوده، باعث شد که جنبش انصارالله قبل از این که صالح و ائتلاف عربستان، خطر جدی را متوجه این گروه کند، در یک اقدام پیش‌گیرانه، مراکز حساس اداری و مقرهای نظامی وابسته با صالح را در صنعا محاصره کردند و در ساعات اولیه کودتای صالح، اوضاع را به دست گرفتند. دیروز دوشنبه ائتلاف عربستان و علی عبدالله صالح با وجود بمباران شدید علیه مواضع حوثی‌ها، به این نتیجه رسیدند که کودتا علیه حوثی‌ها ناکام مانده است. بنابر این، عربستان و صالح، صلاح را بر این دیدند که او باید صنعا را ترک کند. قول مشهور این است که کاروان حامیان صالح که خودش نیز در بین آنان قرار داشت، قبل از ظهر دوشنبه صنعا را به مقصد منطقه «سنحان» زادگاه صالح، ترک کرد اما در وسط راه، اتفاقاتی افتاد که جان صالح و تعدادی از همراهانش را گرفت. در پی این حوادث، «عبدالملک بدرالدین» دبیرکل جنبش انصارالله یمن اظهار داشت که «ملت یمن با ایمان خود با این توطئه مقابله کرد و توطئه را ناکام گذاشت.» وی تصریح کرد که «توطئه صالح، از حمایت سیاسی، رسانه‌ای و نظامی کشورهای متجاوز برخوردار بود.» ادعای عبدالملک در خصوص حمایت سیاسی و رسانه‌ای ائتلاف عربستان از صالح، از واقعیت به دور نیست زیرا رسانه‌های وابسته به ائتلاف عربستان مثل تلویزیون «العربیه»، از دو هفته پیش با تغییرات گسترده در اخبار و برنامه‌های سیاسی خود، هجمه سنگینی را متوجه حوثی‌ها در یمن کرده بود. از برنامه‌های این رسانه‌ها که از بدو شروع نشست ریاض مشهود بود، به نظر می‌رسید که یمن در شرف یک حادثه مهم است. سرانجام حادثه رخ داد اما بر وفق مراد ائتلاف عربستان و شخص عبدالله صالح پیش نرفت. صالح جانش را بر سر ائتلاف با عربستان از دست داد و عربستان نیز همچنان در باتلاق یمن تا مدت نامعلومی باقی ماند.