ترکیه و روسیه دوستانی‌که گاهی دشمن می‌شوند
رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه پس از کودتای ناکام در این کشور اولین سفر خارجی خود را به روسیه انجام داد و با آقای پوتین دیدار کرد.
آقای اردوغان پیش از ترک کشورش، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه را دوست خود خواند. دوستی‌که 7 ماه پیش دشمن درجه اولش بود. آقای اردوغان در دیدار با پوتین گفته است که می‌خواهد فصل جدیدی را در روابط مسکو- آنکارا بگشاید. گویا این دیدار پس از یک دوره 7 ماه هشدار و تهدیدها اولین صفحه از این فصل در همین دیدار ورق خورده است.
در دیداری که در 19 اسد ماه جاری میان اردوغان و پوتین رئیس جمهور روسیه صورت گرفت، پوتین گفت که کشورش آماده از سرگیری هم‌کاری‌ها با ترکیه است. در مقابل اردوغان از پوتین بابت تماس وی پس از تلاش کودتای ناکام برای سرنگونی حکومت‌ش، تشکر کرد.
ترکیه بعد از یک دوره تلخ و زهر آگین برای رئیس جمهوری اش، اکنون وارد مرحله تازه ای از نحوه انتخاب دوست و دشمن شده است. اردوغان بعد از شکست کودتای اخیر، موضع‌گیری های بی پیشینه‌ای را در مورد سیاست خارجی کشورش روی دست گرفته است که هر کدام ابعاد و گستردگی خودش را دارد.
بی اعتنایی اردوغان به دوستان غربی اش پس از کودتا، اتهام‌زنی هایی که به متحد استراتژیک اش (امریکا) مبنی بر دست داشتن و مدیریت کودتای ناکام دراین کشور صورت گرفته بود همه و همه مواردی است که در سیاسیت خارجی و دستگاه دیپماسی این کشور محور بحث و ارزیابی جدی قرار گرفته است.
دیدار اخیر آقای اردوغان با رئیس جمهوری روسیه متحد اصلی بشار اسد در منطقه نشان می دهد که چرخشی صدو هشتاد درجه ای، در مواضع این کشور پدید آمده است. چرخشی که توانسته است ترکیه را از دوستان دیرینه غربی اش به شمول امریکا دور کند.
آن‌چه که بر دوری وتقابل ترکیه با روسیه تاثیر مستقیم داشت سوریه بود. در پی این تقابل، روسیه در کنار متحد اصلی بشار اسد چون ایران و چین ایستاد. ترکیه طبق معمول بر طبل سرنگونی حکومت بشار اسد از قدرت در دمشق می‌کوبید و عملا در محور مخالفین غربی و عربی دولت سوریه که بیشتر بر تغیر رژیم در این کشور دست تایید بلند می‌کنند ایستاد. چیزی که برای روسیه و ایران خوشایند نبود و نیست.
این پا فشاری ومخالفت اردوغان تا جایی پیش رفت که ترکیه و روسیه در تقابل هم قرار گرفتند. یکی از نکات مهمی که زمینه اوج گیری تنش در رابطه‌ی منازعه آلود ترکیه و سوریه را فراهم کرد سرنگونی جنگنده روسی بود که بدون شک در تیرگی این روابط کمک کرد.
ترکیه بعد از سرنگونی این جنگده روسی در 24 نوامبر 2015 اعلام کرد که جنگده سرنگون شده روسی حریم هوایی این کشور را نقض کرده بود. ادعایی که از سوی روسیه رد شد. این حادثه بدون شک روابط مسکو _ آنکارا را وارد یک دوره بحرانی کرد.
اکنون از سرگیری رابطه‌ای که 7 ماه مغلق و مجهول مانده بود برای غربی‌ها غیر منتظره و در عین حال نگران کننده است. از سرگیری رابطه میان دو طرف متخاصم در درگیری‌های سوریه در حالی انجام شد که روابط ترکیه با کشورهای غربی بخصوص پس از انجام کودتای نافرجام، تیره و غیر عادی است.
بدون شک سرنگونی جنگنده روسی توسط ترکیه برای اردوغان گران تمام شد و بعد از مدتی این کشور را به عذر خواهی از کرملین مجبور کرد. در آن پیام، اردوغان از کشته شدن خلبان روسی ابراز تاسف کرده و با خانواده او، همدردی کرده بود. بعد از آن پوتین نیز دولت‌اش را مامور کرد تا دروازه گفتگو و مذاکره با ترکیه را باز بگذارد و برای از سرگیری همکاری و تجاری و اقتصادی از هیچ تلاشی دریغ نورزد.
اکنون به گفته آقای اردوغان، فصل جدیدی در رابطه ترکیه با روسیه باز شده است. فصلی که ممکن است برای متحدین غربی او، جالب و خوشایند نباشد و این که آیا این روابط، تاثیری در حل جنگ سوریه خواهد داشت یا خیر هنوز پیش‌بینی اش زود است.
از جانب دیگر روابط ترکیه با ایران، دیگر متحد بشار اسد و پوتین هم چندان قابل توصیف نیست. اگر قرار باشد گفتگوی اردوغان و پوتین برای پایان جنگ در سوریه آغاز شود بدون شک نقش ایران هم در آن در نظر گرفته خواهد شد.
دومین دیدار مهم سیاسی و اولین سفر خارجی اردوغان پس از کودتای ناکام بدون شک حاوی پیام‌های خاصی است که پیکان آن متوجه متحدین سنتی آنکارا است.هرچند ممکن است غربی‌ها این دیدارها را یک روند عادی برای دوکشور تلقی کنند.
وزیر خارجه آلمان در پیوند به این دیدارهر دو طرف را تمجید کرده و گفته است که اعتقاد ندارد روابط ترکیه با روسیه یک روابط تنگاننگ بشود.
در هر صورت باید گفت که غرب با نگرانی نزدیکی اردوغان با پوتین را دنبال می‌کند. از سوی دیگر وزارت خارجه ترکیه هم تلاش خواهد کرد که روسیه را جایگزینی برای رابطه با غرب ترجیح دهد.
