سیاره مرموز: مبارزه ستاره شناسان با پازل فوق العاده زمین

●عقاید گذشتگان
سیاره ی مریخ برای هزاران سال همچون بیگانه ای بی نام ونشان و به صورت جسمی نورانی و قرمز گون در میان ستارگان آسمان شب می درخشید. زمانی همچون یک تکه زغال افروخته به نظز می رسید که وحشت و اضطراب تماشاگران را همراه داشت و زمانی هم کم نور و بی فروغ شده و برای مدتی به فراموشی سپرده می شد. ملل باستان نام های مختلفی به این جسم قرمزگون داده بودند. مهربان باستان که تمدن عظمیشان در کناره ی رود نیل قرار داشت آن را فرمانروای سرخ می نامیدند. بابلیان آن را « ستاره ی مرگ» لقب داده بودند. یونانیان نیز آن را به جنگ و خونریزی ارتباط می دادند و به آن الهه ی آتشین یا جنگ می گفتند که همان خدای مارس رومیان بود. یونانیان باستان که بیشتر از دید عقلی به مسائل نظر می کردند متوجه شدند که این ستاره ی سرخ سرگردان حرکتی محسوس و عجیب در میان ستارگان ثابت دارد.1a60393042e67d12e097f2fc1fc2e0cc1d381748

خبرگزاری روسیه امروز در گزارشی به نقل از ناسا می نویسید٬ سیاره مرموز: مبارزه  ستاره شناسان  با پازل فوق العاده زمین.

دانشمندان ناسا بررسی به اصطلاح فوق العاده زمین، سیارات که جرم بزرگتر از زمین اما کوچکتر از غول های گازی است، در ادامه به انجام نظارت برای بدن آسمانی غیر معمول – 55 خرچنگ الکترونیکی.

رمز و راز از مناطق که در آن فضای گرم تا 1º هزار.، کمک خواهد کرد که ستاره شناسان درک کنند که چگونه سیارات در فضا بوجود می آیند، مانند ما است.
●حرکات مرموز مریخ 
سیارات را می توان به دو گروه سیارات داخلی و خارجی تقسیم کرد. سیارات عطارد و زهره، داخلی هستند چرا که مدار گردش آنها در داخل مدار زمین واقع است.بقیه سیارات یعنی مریخ، مشتری، زحل و … سیارات خارجی هستند که مدارشان فراتر از مدار زمین می باشند. برای یک ناظر زمینی سیارات خارجی می توانند در موقعیتی مخالف موقعیت خورشید در آسمان قرار بگیرند به عبارت دیگر زمین بین آنها و خورشید واقع شود که به این حالت مقابله می گویند. به هنگام مقابله ، سیاره ی خارجی حداقل فاصله را از زمین خواهد داشت و ناظر آن را در حداکثر نورانیت خود خواهد دید.
سیاره با غروب خورشید، در افق شرق طلوع و با طلوع خورشید، در افق غرب غروب می کند. حرکت عادی مریخ در اسمان از شرق به غرب است ولی در حالت مقابله برای مدت کوتاهی متوقف می شود سپس حرکتش معکوس شده و برایزمان محدودی حرکت برگشتی ( رجعی ) را از خود نشان می دهذ.بعد از آن مجددا” متوقف شده و سپس حرکت قبلی خود را در پیش می گیرد. سیاره مشتری و زحل نیز به هنگام مقابله حرکتی مشابه دارند ولی به دلیل جابجایی کمتری که در مقایسه با مریخ دارند حرکت رجعی آنها نیز کندتر و قوس برگشتی کوتاهتری را می پیمایند.
این نوع حرکات غیرمعمول سیارات خارجی و خصوصا” مریخ برای ستاره شناسان گذشته عجیب و مایوس کننده بود چرا که با نظریات منظومه ای آن دوران مغایرت داشتند. تیکو براهه ستاره شناس دانمارکی که در سال١۵۸۳میلادی دریافت که مریخ به هنگام حرکت رجعی حدود نیم درجه در آسمان جا بجا می شود که نسبت به زمان دیگر بیشتر بود و این موضوع ثابت می کرد که مریخ می تواند به زمین نزدیکتر شود. واقعیتی که در نظریه ی خورشید مرکزی کوپرنیک یافت می شد ولی از نظریه زمین مرکزی بطلمیوس قابل برداشت نبود. با این حال هنوز عقاید کوپرنیک ، تیکو را متقاعد نمی کرد. بنابراین او حالت میانه ای را درنظر گرفت که به نظر یه منظو مه ای تیکو موسوم است و در آن زمین همچنان مرکز عالم است و سیارات به دور خورشید می گردند در حالی که خورشید به دور زمین گردش می کند. کپلر، ستاره شناس آلمانی نیز در بررسی هایش ملاحظه کرد که مدار مریخ آن چنانکه کوپرنیک معتقد به دایره بودن آن بود دایره نیست بلکه بیضی شکل است. در مدار بیضی شکل مریخ ، خورشید جای یک کانون را اشغال کرده است و کانون دیگر تهی است . کپلر مدار سیارات دیگر را نیز بررسی کرد و سرانجام قوانین مشهود حرکت سیارات را تنظیم و ارا&#۶۵۱۶۳;ه نمود.
●ویژگی مقابله های مریخ
در زمان ما حرکات مریخ به خوبی شناخته شده اند. این سیاره که در مداری بیضوی حرکت می کند فاصله اش از خورشید به هنگام حضیض خورشیدی ( نزدیکترین فاصله به خورشید )۲۰۶/۵میلیون کیلومتر و در اوج (حد اکثر فاصله) ۲۴۹/١میلیون کیلومتر است. همچنین گردش انتقالی اش را در مدت ۶۸۶/۹۸روز انجام می دهدکه تقریبا” دو برابر مدت گردش انتقالی زمین است. مدار مریخ به دلیل اثرات جزر و مدی خورشید و سیارات بر استوای آن به تدریج تغییر خواهد کرد به طوری که موقعیت حضیض مداری اش به آرامی در فضا حرکت می کند و شکل مدار را تغییر می دهد. خروج از مرکز مدارفعلی آن ۰/۰۹۳ است.(برای زمین۰/۰١۷) که در یک دوره ی دو میلیون سال بین۰/۰۰ و ۰/١۳ تغییر خواهد کرد. از آنجایی که در مدت زمان یک دوره گردش انتقالی زمین ۳۶۵/۲۵ روز و برای مریخ ۶۸۶/۹۸روز است بنابراین زمین در فاصله زمانی متوسط ۷۷۹/۷۴ روز از مریخ سبقت گرفته و به آن نزدیک می شود که به این فاصله ی زمانی دوره هلالی می گویند.
البته زمان واقعی بین مقابله ها حداقل ۷۶۴ روز و حداکثر ۸١۰ روز می باشد. اگر مقابله در زمانی رخ دهد که مریخ در نزدیکی حضیض خورشیدی اش باشد در آن صورت فاصله دو سیاره فقط ۵۶ میلیون کیلومتر و در حالتی که مریخ در اوج مداری اش باشد فاصله به ١۰۰میلیون کیلومتر خواهد رسید. از طرفی چون فاصله ی زمانی مقابله ها طولانی تر از یک سال مریخی است بنابراین مقابله های نزدیک با یک فاصله زمانی ١۵یا ١۷ساله به وقوع می پیوندند. ولی مقابله های دور در هر۲ سال و ۲ ماه تکرار می شوند. به دلیل انحراف اندک مدار مریخ نسبت به مدار زمین ممکن است نزدیکترین فاصله در زمانی مقابله حدود١۰روز طول بکشد. جهت گیری مدار مریخ در فضا به هنگام مقابله ی نزدیک به گونه ای است که مریخ در جهت صورت فلکی دلو و یا در نزدیکی صورت فلکی جدی قرار می گیرد.
از طرفی کره ی زمین نیز در ماه اوت (مرداد) هر سال از این مکان می گذرد بنابراین مقابله ی نزدیک دو سیاره همیشه در ماه اوت یا سپتامبر(مرداد یا شهریور) رخ می دهد. در این هنگام سیاره در جنوب استوای سماوی قرار می گیرد بنابراین این نوع مقابله ها از عرض های جنوبی کره زمین بهتر مشاهده می شوند. عکس این مطلب در مقابله های دور صادق است چرا که این نوع مقابله ها در صورت فلکی اسد و در ماه بهمن و اسفند رخ می دهند در نتیجه از نیمکره شمالی زمین بهتر دیده می شوند. مقابله های نزدیک در سال های١۸۷۷، ١۸۹۲ ، ١۹۰۹، ١۹۲۴، ١۹۳۹،١۹۵۶،١۹۷١و١۹۸۸میلادی رخ داده اند که فرصت های خوبی برای بررسی دقیق سیاره بودند. در واقع این سالها اکتشافات تاریخی صورت گرفتند.
●مقابله ی جدید
آخرین مقابله نزدیک در ۲۸سپتامبر١۹۸۸( ۶ مهر ١۳۶۷ )رخ داد و مریخ در فاصله۵۸۸١۲۹۰۰کیلومتری زمین قرار گرفت. مقابله ی بعدی در سال١۳۸۲ رخ می دهد. در این سال نمای ظاهری سیاره مریخ بی نظیر و غیر قابل توصیف خواهد بود. چرا که در این مقابله قدر ظاهری آن به -۲/۹ می رسد و به رنگ قرمزآتشی درخشان برجنوب آسمان مشرف خواهد شد. در شب ۴ و۵شهریور۸۲مریخ به نزدیکترین فاصله از زمین می رسد و مراکز دو سیاره فقط۵۵۷۵۸۰۰۰کیلومتر از هم فاصله خواهد داشت که درچندهزار سال گذشته سابقه نداشته است. مریخ برای ستاره شناسان آماتور همیشه یک مبارزه طلب تلسکوپی بوده است. در این زمانی به دلیل نزدیکی فوق العاده اش به زمین چهره ای اغفال کننده خواهد داشت. در این زمان قطر ظاهری آن به۲۵/١ ثانیه قوس می رسد که تقریبا” نصف قطر ظاهری سیاره مشتری است. منظره مریخ در ابتدای شهریور امسال فرصت استثنایی در طول زندگی اتان خواهد بود تا بتوانید آن را این چنین واضح و آشکار مشاهده کنید.
●آنچه بر مریخ مشاهده می شود
نظرات مختلفی در خصوص بزرگی قرص مریخ که باید آشکار باشد تا بررسی موثری بر آن صورت گیرد وجود دارد. برای فیلمبرداری قطر ظاهری ١۰ ثانیه قوس مناسب است در حالی که راصدان بصری می توانند جزئیات سطح مریخ را با قطر ظاهری کمتر نیز مشاهده کنند. در این مورد آشکار ساز های CCD می توانند بهتر از چشم انسان عمل کنند.
در زمان اوج مقابله، نیمکره جنوبی مریخ به سمت زمین تمایل خواهد داشت بنابراین کلاهک قطب جنوب در اردیبهشت و خرداد١۳۸۲ کاملا” برجسته و بزرگ خواهد بود. به دلیل وجود موسم بهـار در این نیمکره ، راصدان استثنائا” می تواند شاهد کلاهکی باشند که در حال کوچک شده است به نحوی که در تیر و مرداد ١۳۸۲ کلاهک شروع به ذوب شدن می کند. صرفنظر از درخشش و سفیدی کلاهک قطبی مریخ، واضح ترین عوارض سطحی که می توانید با تلسکوپ ببینید، نقاط و خطوط تیره هستند. در واقع آنها وسیعترین توده های سنگی مریخ می باشند که با لایه های نازکی از غبار پوشیده شده اند. اغلب این عوارض سطحی حاصل توفان های فصلی مریخ می باشندکه با لایه های نازکی از غبار پوشیده شده اند.
اغلب این عوارض سطحی حاصل توفان های فصلی مریخ می باشند که با ایجاد غبار در جو موجب تشکیل اشکال و خطوطی تیره بر سطح مریخ می شوند.ضریب بازتاب این عوارض به وسیله ی ستاره شناسان گذشته تعیین شده اند و با دیدار مریخ نوردها از این سیاره مشخص شد که چطور آنها را به آتشفشان های خاموش، دره ها و گودال های سیاره مربوط می شود. تشکیلات ابری مختلفی در جو رقیق مریخ جریان دارند که از جمله می توان به ابرهای سفید از جنس یخ آب، مه گسترده به رنگ آبی و ابرهای زرداز جنس غبار اشاره کرد. همانند زمین ابرهای کوهستانی در اغلب کوهستان های مریخ ظاهر می شوند. این ابرها اغلب در صبحگاه یا شامگاه مریخ به وجود می آیند. گردش وضعی مریخ همانند زمین است و سطح آن در تلسکوپ ها حرکتی از راست به چپ را نشان می دهد، البته اگر تلسکوپ شما آینه معکوس کننده تصویر نداشته باشد و جنوب در بالای میدان دیدتان باشد ، در غیر اینصورت حرکتی معکوس مشاهده خواهید کرد. شما می توانید آنچه را که بر مریخ می بینید با نقشه سطح مریخ مقایسه کنید.

مطالب مرتبط